Afgelopen woensdag was het groot nieuws: op het Christiaan Huygens College in Eindhoven is een gevaarlijke stof vrijgekomen, waardoor de hele school moest worden ontruimd. Heel vervelend voor alle betrokkenen, maar gelukkig zijn er voor zover bekend geen gewonden gevallen.
Echter, wij ergeren ons aan de rol van de media bij dit soort incidenten: de berichtgeving spreekt elkaar tegen en zit vol chemische onjuistheden. Laten we eens een aantal berichten uit de media naast elkaar zetten.
Een jaar geleden schreef ik al eens iets over de chemische tuin. Een langdurig experiment dat vooral mooi is. Destijds beloofde ik meer te vertellen over de harde theorie achter de chemische tuin, maar dat is er nooit van gekomen. Gelukkig is daar de Periodic Table of Videos.
Dat scheikunde gevaarlijk kon zijn, is bekend. Het was nog niet lang geleden dat de gemiddelde levensverwachting van een (organisch) chemicus significant lager lag dan die van de gemiddelde arbeider. Toch zijn er nog steeds verschrikkelijk grote gevaren in en op het lab te vinden. Daarom: bril op, labjas aan en ogen niet in je zak.
Het populaire nerd-tijdschrift WIRED magazine heeft een lijst opgesteld van de meest fantastische én gevaarlijkste wetenschappelijke beroepen. Eerst even de lijst:
Leg goed op: als chemici komen wij op twee plaatsen. Op 2 staat een vriendin van me, die in een lab werkt waar HIV wordt onderzocht en op 6 sta ikzelf. Wat Amerikanen grad students noemen, zijn hier in Nederland master- en PhD-studenten (aio’s). “Zelfs het meest saaie wetenschappelijke werk kan gevaarlijk zijn als je niet weet waar je mee bezig bent. Grad students over de hele wereld lopen constant het risico om het te verkloten.”
Met dit korte bericht wil ik maar zeggen: zoek uit met wat voor chemicaliën je werkt en doe altijd je labbril op. Als je geen professional bent, ben je in gevaar.
De volledige, Engelse lijst vind je hier.
Praktisch iedereen die scheikunde leuk vindt, houdt van kleurtjes en proefjes. Omdat er zoveel van onze bezoekers op zoek zijn naar kristallen, gaan we in deze tweedelige serie het hebben over kristallen. Dit is de gaafste soort doe-het-jezelf-kristallisatie die ik ken. De ‘chemische tuin’.
In deze serie van twee zullen we eerst vertellen hoe je zelf een chemische tuin kan maken. Later wat we weten en wat we vooral nog niet weten over de (fysische) chemie van een chemische tuin. We zullen hier vertellen hoe je aan de materialen komt en een (lange) opsomming maken van chemicaliën die je wel en beter niet kunt gebruiken.
Gebruik tijdens de uitvoering van dit experiment handschoenen en zet een (veiligheids)bril op. Voer dit experiment uit in het bijzijn van iemand die er verstand van heeft, zoals je docent scheikunde, omdat de chemicaliën die je gebruikt, vaak kankerverwekkend kunnen zijn.
Als je een zandlaag onderin je tuin wil, moet je dat eerst gewassen hebben. Klinkt raar, maar wel nodig. Let op dat er geen zand mag rondwervelen in de waterglas oplossing, dus wacht totdat alles is bezonken.
Verdun 250 ml waterglas met gedestilleerd water tot 750 mL, dus 1 deel waterglas op 2 delen water. Roer totdat de oplossing volkomen homogeen is. Het soortelijk gewicht na verdunnen is ongeveer 1.2 g/mL.
Als je alles klaar hebt staan, voeg je brokken zout toe. Het is belangrijk dat je geen poedervormig zout toevoegt, omdat dit geen fancy effecten geeft. Zoek dus mooie brokjes uit die tussen de 2-10 mm groot zijn.
Met dank voor de beschrijving van de chemicaliën en de afbeelding aan Experimenten Online!