Meer stof over marsmeteoriet

Laatst schreef ik over een artikel op NU.nl onnodig ongenuanceerd richting de wetenschappers over wie het artikel ging en niet ongenuanceerd genoeg over NU.nl.

Eerst wil ik opmerken dat ik niet weet of NU.nl het artikel met of zonder toestemming heeft overgenomen van Eddy Echternach. Hij schreef op allesoversterrenkunde.nl over het onderzoek dat leidde tot het artikel in het wetenschappelijke tijdschrift “Geochimica et Cosmochimica Acta” dat heet “Origins of magnetite nanocrystals in Martian meteorite ALH84001.” De nieuwsredacteur bij NU.nl verwijst slecht naar zijn bron en heeft zelfs slecht ge-copy-pasta’ed.

Ik heb commentaar gekregen over mijn opmerking: “De laatste keer dat ik iets over atomen hoorde, waren ze allemaal nog chemisch.” Wat ik hiermee bedoel is dat alles chemisch is en dat er niet een onderscheid is tussen natuurlijke atomen (of kristalstructuren) en chemische. De oorsprong kan natuurlijk zijn (al dan niet biologisch) of synthetisch (door mensen gemaakt in een lab, door de natuurwetten te gebruiken). Meer smaken zijn er niet.

Een elektronenmicroscopie-afbeelding die bij iedere berichtgeving getoont wordt. Is dit TEM of iets anders?
Een elektronenmicroscopie-afbeelding die bij iedere berichtgeving getoond wordt. Is dit TEM of iets anders?

Tot slot wil ik terugkomen op de afbeelding die bij elke berichtgeving wordt gegeven. In het originele artikel uit “Geochimica et Cosmochimica Acta” wordt er gesproken over TEM afbeeldingen. Mijn vraag aan iedereen die hierover schrijft: hebben jullie enig idee wat deze afbeelding voorstelt? Ik heb geen rechten om het originele artikel te downloaden (en betalen gaat me wat ver). Wat is dit? Waarom plaatst iedereen hetzelfde plaatje maar geeft niemand uitleg?

In de introductie (`abstract’) van het artikel staat niks over elektronenmicroscopie. Toch weten wetenschapsjournalisten me te vertellen dat er TEM tomografie werd gebruikt ter analyse. De samples worden dan gekanteld waardoor met geavanceerde computersoftware een drie-dimensionaal effect ontstaat. Op dit filmpje zie je een tomografie-opname (van mesoporous KIT-6, maar dat doet er nu niet toe) door middel van TEM.

In de afbeelding boven zie ik niet wat er aan de hand is. Het is geen TEM afbeelding denk ik, maar SEM. Ter vergelijking, twee typische voorbeelden van een TEM en een SEM afbeelding. Links een SEM afbeelding van een afgebroken stuk bainitic (een staalsoort). Rechts een TEM afbeelding van cluster van ijzeroxide nanodeeltjes. Zie je dat er bij SEM een drie-dimensionaal effect is en bij TEM (met de T van transmissie) niet? Wat is er nou afgebeeld?

Iron Oxide nanoparticle cluster

SEM afbeelding van wikipedia gehaald

NU.nl weet van niks

Afgelopen donderdag deed NU.nl verslag van het volgende nieuws:

Mogelijk toch sporen van leven gevonden in Marsmeteoriet | nu.nl_wetenschap | Het laatste nieuws het eerst op nu.nl-0

Dit is wat er op Wikipedia is geschreven over meteorieten:

Een meteoriet is het deel van een meteoroïde dat op de aarde inslaat na vanuit de ruimte door de atmosfeer te zijn gevallen. Tijdens de tocht door de dampkring wordt het materiaal sterk afgeremd en zeer heet; dit kan als een meteoor te zien zijn. In wezen is een meteoriet puin uit de ruimte.

Het woorden ‘restanten’ en ‘van leven’ in ‘fossiele restanten van leven’ zijn wat overbodig, omdat fossiel ‘restanten of afdrukken van organismen in steen’ betekent. Kommaneukerij.

Er is dus een stukje van Mars op aarde gevonden. De onderzoekers claimen (volgens NU.nl) dat ze daarin tekenen van voormalig leven hebben gevonden. Lijkt mij interessant. Het artikel gaat verder:

Mogelijk toch sporen van leven gevonden in Marsmeteoriet | nu.nl_wetenschap | Het laatste nieuws het eerst op nu.nl-1Wat voor twijfel? Waarom twijfelen wij? Ik krijg wat jeuk van ‘indirecte aanwijzingen’. Wat is er trouwens afgebeeld? Het is zwart-wit en vertoont diepte, dus ik gok SEM, maar wat zien we? We lezen door, het wordt zo interessant.

Mogelijk toch sporen van leven gevonden in Marsmeteoriet | nu.nl_wetenschap | Het laatste nieuws het eerst op nu.nl-2De microscoop is de afgelopen 13 jaar verbeterd. Jeetje.

Magnetiet is een bepaalde kristalstructuur van ijzeroxide (Fe3O4 in dit geval). Niet heel speciaal. Het komt veel voor, vooral in gesteentes die ‘onlangs’ onder het aardoppervlak vandaan komen. Het is daar erg warm. Wat ook warm is, is een meteoroïde die onze dampkring passeert. Toeval? Magnetiet is een ferromagneet, dus altijd magnetisch.

Mogelijk toch sporen van leven gevonden in Marsmeteoriet | nu.nl_wetenschap | Het laatste nieuws het eerst op nu.nl-3Natuurlijk vertonen ze overeenkomsten want als het magnetiet is, is het magnetiet. Kan iemand me uitleggen wat een ‘chemische oorsprong’ is? Komt daar altijd een chemicus bij aan te pas, of mag ook een fysicus de synthese gedaan hebben? Of wilde de (anonieme) (wetenschaps?)journalist niet de term ‘natuurlijke oorspong’ gebruiken? Snap ik, want wat is nou ‘chemisch’? De laatste keer dat ik iets over atomen hoorde, waren ze allemaal nog chemisch.

Het understatement van het jaar: ‘geen spijkerhard bewijs’. Ik zie inderdaad niet zo goed waarom je uit overeenkomsten in zuiverheid en kristalstructuren, het opeens over een biologische oorsprong kan hebben.

Tot slot stond er vrijdag nog een extra slotzin in dit artikel: “Hun bevindingen zullen verschijnen in het novembernummer van het tijdschrift”. De rest van het artikel is onveranderd hierboven weergegeven, dus geen idee over welk tijdschrift ze het hebben.

Les: willen de journalisten die artikelen in wetenschappelijke secties schrijven beter op hun taalgebruik letten? Niet-chemici zullen het wel wat mierenneukerig vinden, maar ik vind het wat vervelend. Ook mogen ze wel wat netter om gaan met bronnen.

Met dank aan Rob voor de tip.