Aan de koffietafel van het lab waar ik werk, komen geregeld mensen van buiten ons lab even gezellig kletsen. En zo hoor je nog eens wat. Van de week werden de tegenvallende vooraanmeldingen scheikunde besproken. Op het nieuws hoorde ik dat er steeds meer VWO’ers na hun middelbare school gaan aan een universiteit gaan studeren. Dit zou zijn doordat de arbeidsmarkt niet heel veel perspectief biedt, dus “investeren ze in de toekomst.” Ik zeg: ga er lekker een jaartje tussenuit, lekker vrijwilligerswerk doen, ofzo. Maar de hedendaagse scholier wil méér leren.
Snap ik ook wel. Ik hoorde ook over de onderwijsvernieuwingen op het VWO. Scheikunde op de middelbare school gaat steeds minder lijken op wat er op de universiteit gegeven wordt. Er worden totaal verschillende onderwerpen aangesneden. Natuurlijk is zo’n gat niet handig. Wiskunde kampt al tijden met dit probleem, maar daar hoor ik nooit wat over. Ja, dat het lastig is, voor eerstejaars studenten. Oplossing? De opleiding aanpassen is geen (realistische) mogelijkheid, dus het middelbare schoolpakket zal dan moeten veranderen. Of studies en studenten moeten accepteren dat er een kloof is. Hoe dan ook, onderwijsvernieuwing in het scheikundepakket op de middelbare school is een reden dat in heel Nederland de vooraanmeldingen scheikunde tegenvallen.
Een andere reden zou zijn dat er steeds meer concurrentie is van nieuwe studies, met hippere (Engelstalige) namen. Life Sciences and Technology bijvoorbeeld. Ik krijg het gevoel dat de scholier dan stiekem óók wordt opgeleid tot scheikundige, maar dat kan ook aan mij liggen. Scholieren willen geen suffe studies meer doen als scheikunde, natuurkunde en wiskunde, maar Chemical Sciences, Advanced Physics en Theoretical & Applied Mathematics. Het beestje moet een naampje hebben, en als het klinkt zoals het is (superdik en de hipheid zelve) zal het me aan m’n billetjes oxideren hoe het genoemd wordt. Als het het maar over hetzelfde beestje hebben. Een andere concurrent van de studie scheikunde kan de nieuwe bachelor Gametechnologie zijn.
Als reactie op deze naam-trend zouden de Scheikundejongens graag het volgende willen voorstellen: naast de studie scheikunde, worden er twee nieuwe studies geïntroduceerd. “Chemistry” en “Molecular design”. Engels, hip, creatief, you name it. Alledrie de studies zullen niet heel veel meer studenten samen hebben, als de oude studie scheikunde voorheen kreeg. Uit zowel economisch als praktisch oogpunt zullen de studenten veel vakken samen doen. Natuurlijk zullen de studenten Molecular Design meer vakken zoals Advanced Quantum Chemistry and How I Learned To Stop Worrying And Love The Model volgen; studenten scheikunde zullen daarvoor in de plaats Kwantumchemie 3 en Risicoanalyse doen. Natuurlijk krijgen de studenten van alle drie de stromingen *kuch* studies een bachelorgraad in “Chemische Wetenschappen.” Kreeg ik ook; vraagt nooit meer iemand naar.
Een laatste reden waarom de vooraanmeldingen scheikunde zo tegenvallen zou natuurlijk ook kunnen zijn omdat de zoekmachine op de universiteitswebsite bagger is, de meeste linkjes kapot zijn en zelfs Google weigert je de goeie kant op te leiden. Gelukkig is dit laatste probleem met twee ICT’ers en een lang weekend goed op te lossen.
Er schijnt nog een probleempje te zijn met natuurkunde op de middelbare school. De nieuwe vorm van het Natuur & Gezondheid profiel heeft geen natuurkunde meer, en dus is de poel potentiele scheikundestudenten geslonken. Dat zou ook kunnen betekenen dat de nieuwste lichting scheikundestudenten gemotiveerder is omdat ze bij de profielkeuze al iets in deze richting wilde doen, je weet maar nooit.
Oh, en waar kan ik me inschrijven voor ‘How I Learned To Stop Worrying And Love The Model’?
Helemaal waar. Dat is stiekem wat ik bedoelde met “Ik hoorde ook over de onderwijsvernieuwingen op het VWO.” maar dat is, nu ik dat nog een keer lees, niet zo heel lekker uit de verf gekomen. Men denkt dat dat ook een van de grootste redenen is: Pakketten zijn anders opgebouwd (en als gevolg daarvan zijn toelatingseisen veranderd).
Die inschrijving kan pas als ons idee wordt doorgezet. Lijkt me trouwens ook wel eens wat, om me op een feestje voor te kunnen stellen als “Hi! I’m Aldo and I’m a molecular designer.“
Ik begrijp niet waar je met dit bericht naartoe wilt. Geef je schuld? Ben je vooral ironisch? Wat is nu echt het probleem? Is er wel een probleem? Of wil je alleen bashen op halfzachte oplossingen van beleidsmakers?
Enneh.. welke “de universiteitswebsite” bedoel je?
En als serieuzer discussiepunt: waarom zouden middelbare scholen hun curriculum moeten aanpassen en universiteiten niet?
Overigens: +1 voor de coole cursusnaam 🙂
Hmm, als ex-Life Science and technology student kan ik je vertellen: het lijkt wel wat op organische scheikunde. Maar wij worden ook ingenieurs, inclusief rare ontwerpvakken en stromingsleer. Weet jij hoe je een bacterie kan maken die olie opruimt?
http://www.youtube.com/watch?v=Xl26Z3RWZAo
Maar, eerlijk is eerlijk: ik heb wel een beetje een anorganisch gat in mijn kennis, jammer genoeg.
Ik ga volgend jaar scheikunde studeren, mag ik vragen wat er ontbreekt in het scheikunde pakket van de middelbare school? Zelf heb ik wel wat met orbitalen gespeeld, maar ik zou graag willen weten wat de echt scheikunde en de schoolscheikunde onderscheidt.
Hoe zou je meer scheikunde studenten kunnen trekken, dat is eigenlijk redelijk simpel. Met blogs als deze of met films van periodic table. Deze laten scheikunde zien zoals het is, in de klas blijft het niveau ( en daarmee ook de echt interessante kern ) laag omdat niet iedereen het anders bij kan benen en er te weinig tijd is. Een andere optie is het wat pittiger maken van de les( letterlijk ), door bijvoorbeeld een practica uit te voeren waarbij je moleculair gaat koken of een keer met litium of kalium mag werken van mij apart doet de docent het alleen als het te gevaarlijk is. Maar door bij ieder practicum de stereotype jood + zetmeel en koper-ionen zorgen voor een blauwe oplossing erin te gooien zorg je voor een saai imago.
Nu zeggen jullie terecht dat het niveau lager is geworden, dit is te zien in bijna alle lessen van wiskunde tot nederlands van scheikunde tot maatschappijleer. Door de vernieuwde 2e fase zijn er veel veranderingen die naar mijn mening een slechte invloed hebben op de kwaliteit van het onderwijs.
We hebben gemiddeld 2.5 uur scheikunde per week en de onderwerpen die we in de les bespreken worden meestal oppervlakkig besproken( meestal wordt het fenomeen verteld en de echte reden/experiment er achter blijft vaag ). Op de vragen “waarom dan ?” of “hoe zit dat precies?” wordt meestal gereageerd met een “dat hoort niet bij het curriculum” of “dat is te moeilijk voor jullie”. Die oppervlakkigheid, het lage niveau en desinteresse van docent en soms ook van de leerlingen zijn eigenlijk de grootste obstakels als het gaat om het leeglopen van de scheikunde-opleidingen.
Sorry voor de lange post maar ik hoop dat het vanuit een scholieren perspectief wat duidelijker is.
groet,
A humble scholar,
btw, love the blog
Beste L,
Om antwoord te geven op je vragen moeten we bedenken “Wat is het doel van de middelbare school?” Ik denk dat dat bestaat uit 2 delen: 1) een algemene ontwikkeling opdringen en 2) voorbereiden op vervolgonderwijs (de universiteit dus, voor het VWO). Tegenwoordig is het scheikundeonderwijs op de middelbare school steeds meer naar ‘algemene ontwikkeling’ aan het verschuiven, en dús verder weg van een academische voorbereiding (er worden niet méér lessen aangeboden, dus er moet ergens anders wat vanaf gesnoept worden).
Eerst de algemene ontwikkeling: ik vind het — maar dat is natuurlijk vooral omdat ik chemicus ben, en niet bijvoorbeeld een geschiedkundige — het absoluut noodzakelijk dat iedereen van het bestaan van atomen, moleculen, zouten en metalen af weet. En dat van het een het ander gemaakt kan worden. Kennis over elektronen, protonen, kernen, etc. vind ik dan niet eens zo nodig, als men maar “weet” dat atomen een soort bolletjes zijn die in verschillende smaken komen. Dat dat er dan weer 112 zijn en dat ze handig gerangschikt zijn in een periodiek systeem is wel belangrijk om eens voorbij te laten komen, maar dat mogen mensen van mij na de middelbare school ook weer gewoon vergeten. Let op, ik heb het hier niet alleen over VWO’ers en ook niet over pre-academici.
Dan wat er nodig is als voorkennis voor een academische opleiding (dus aan de universiteit) scheikunde. Als we het hierover gaan hebben is het noodzakelijk dat we weten dat wiskunde de taal is van de natuurwetenschappen. Alle meetbare eigenschappen zijn samen te vatten in getallen dus wiskunde is extreem belangrijk. De een-stap-minder-abstract vanaf de wiskunde, is de natuurkunde. De natuurkunde dicteert hoe wiskunde gebruikt kan worden om de natuur te beschrijven. Dan is het weer de scheikunde, vooral de fysische chemie waar wij in zitten, die concepten uit de natuurkunde (en biologie, enz.) leent om de natuur te beschrijven en nieuwe materialen te maken.
En zo komen we bij wat er onderwezen zou moeten worden op de middelbare school. Wat scheikunde zo onderscheidt van natuurkunde, zijn de typische practica. Maar een practicum kost veel geld en veiligheidsoverwegingen. Dat is allemaal enorm duur en dat is dus niet voor iedere school weggelegd. Daar kunnen we niets aan veranderen, hoe graag we ook willen. Als een school geen geld heeft, heeft het geen geld.
Maar, de te behandelen stof is wel iets waar we wat aan kunnen doen. En dat is waar jouw vraag over gaat. De achtergrond van het antwoord heb ik net gegeven: er komt steeds minder wis/natuurkunde-gestoelde stof en steeds meer context-gedreven stof in het curriculum. Als jij volgend jaar aan een academische studie scheikunde wil beginnen, en ik zou aannemen dat jij niets extracellulair zou hebben gedaan (bijvoorbeeld jezelf bijscholen of ook natuurkunde doen), dan zou je aan alles wat met wiskunde en natuurkunde te maken heeft, een flinke kluif gaan hebben. Aan de Universiteit Utrecht wordt deze trend gezien en worden er zomerschool-bijspijkercursussen gegeven in wiskunde.
Waar ikzelf het meeste moeite mee heb gehad was inderdaad mijn achtergrondkennis wiskunde en natuurkunde. Integreren is iets waar enorm veel studenten moeite hebben/krijgen en als je nog nooit over magnetisme hebt gehoord, is dat ook best even doorbijten. Scheikunde is geen lullige studie, dus iedere tegenslag komt ongelegen. Op de middelbare school vind je een examen van 3 uur lang, maar op de universiteit duren bijna alle tentamens 3 uur. Zo zit het ook met de stof: soms (!) denk je op de middelbare school wel eens “jeetje, dat moest ik toch wel even twee keer lezen voordat ik dat door had”, maar op de universiteit las ik nooit meer iets maar één keer.
Kortom, de onderwerpen die écht gemist worden op (door) het middelbare school-curriculum zijn de volgende: thermodynamica (kinetiek), met formules goochelen (dat is met -ch-, niet met een -g-) zoals integreren en differentiëren, statistiek (foutenleer) en eigenlijk ook nog een behoorlijke portie kwantummechanica (of specifieker: kwantumchemie).
Dan is er nog dit: scheikunde voor niet-chemici zou vooral een manier van denken moeten zijn. De wetenschap dat een experiment uitsluitsel kan geven over een hypothese is een verschrikkelijk belangrijke grondslag in de moderne natuurwetenschap. Hoe een experiment te interpreteren zou dan geleerd moeten worden op de middelbare school en daarvoor zijn bovenstaande eisen onmisbaar.
Ik hoop dat ik je een beetje een gevoel heb kunnen geven over onze mening. Waar ga je eigenlijk scheikunde studeren?
Los daarvan: vind jij ook dat we eigenlijk een boek zouden moeten gaan schrijven? Dit hierboven als inleiding en de rest als een Standaard Tekstboek voor het brede publiek. Ik denk dat ik nog maar eens een tussenjaar moet houden. Of toch eerst “Het Grote Scheikundejongens LaTeX Handboek”?
Met een chemisch saluut,
Aldo
ps. Jouw/Dit soort reacties zijn de reacties waar ik het om doe.
pps. Ik denk dat ‘scholar’ beter vertaald kan worden als ‘wijze’ of ‘wetenschapper’ dan ‘scholier’, al is het inderdaad niet helemaal onjuist.
ppps. Nog een lompe disclaimer: ik heb mijn middelbare school-examen in 2005 gedaan, tijdens de eerste Tweede Fase, en sindsdien zit ik natuurlijk niet meer zo goed in het curriculum als jij/jullie nu.
Hey Aldo,
Bedankt voor de reactie. Ik ben het geheel met je eens, de beschikbare tijd en geld is zeker een issue en stelt het onderwijs voor een dilemma. Ik zal als ik zin en tijd heb, nog misschien wat duiken in die kwantumchemie het heeft zeker mijn aandacht getrokken en hierbij zal ik hoogstwaarschijnlijk ook de nodige wiskunde tegen komen ;).
Om jouw/jullie vragen te beantwoorden.
Ik ga scheikunde studeren in Nijmegen, dit vooral te danken aan de 1e indruk en de mogelijkheid om nog te switchen tussen scheikunde, moleculaire levenswetenschappen en natuurwetenschappen tijdens het 1e jaar (ik twijfel nog welke richting in de chemie ik op wil) voor de rest helpt het natuurlijk dat hun scheikunde faculteit goed bekend staat.
Of jullie een boek moeten schrijven ? Dat is een moeilijke vraag, persoonlijk zou ik geweldig vinden, jullie “blogs” zijn altijd leuk om te lezen en hebben meestal een goede persoonlijke touch. Wel vraag ik me af hoe jullie het dan willen gaan brengen, een beetje als het bèta canon of als een “opbouwend” boek waarbij je van atoom naar molecuul naar ionen … etc gaat. Want het grootste probleem is misschien het publiek, met een breed publiek bedoel je dan iedereen ( jong – oud, mbo – uni ) of ligt de focus toch iets specifieker. Om toch nog met iets van een advies/opmerking te kunnen komen (persoonlijke mening):
Leuk idee, als je het graag wilt en een tussenjaar neemt DOEN.
“Het Grote Scheikundejongens LaTeX Handboek”, ik zou hier een open source project van maken. Zelf heb ik geen probleem met LaTeX, als je iets niet weet zoek je het op of vraag je het aan een vriend. Ik zie er eigenlijk de noodzaak niet echt toe.
Met salut( tja hoe doe je een chemische ? )
A humble scholar
ps. bedankt
pps. je hebt gelijk, maar ik hou deze naam nu maar even voor het gemak
ppps. je weet er nog genoeg van