Je verwacht het misschien niet, maar ook de Scheikundejongens vervelen zich wel eens. Vooral op de vrijdagmiddag. Ter leering ende vermaeck worden er dan de inmiddels beruchte vrijdagmiddag-experimenten uitgevoerd waarbij op grondige wijze hypothesen worden getoetst.
Eén zo’n hypothese kwam ter sprake tijdens de koffiepauze en had te maken met de één- en twee-euromunten. De €1 en €2-munten bestaan allebei uit twee verschillende delen, een ring en een centrum, die uit twee verschillende materialen zijn gemaakt. De €1-ring en het €2-centrum zijn gemaakt van een nikkel-messing legering (75% koper, 20% zink, 5% nikkel), terwijl het €1-centrum en de €2-ring gemaakt zijn van een koper-nikkel legering (75% koper, 25% nikkel). Als deze twee legeringen groot verschil in uitzettingscoëfficiënt (de mate waarin het materiaal uitzet bij verandering van temperatuur) zouden hebben, moet het mogelijk zijn om door sterk te verwarmen bij één van de twee munten de twee delen van elkaar te scheiden.
Dat wilden de Scheikundejongens wel eens proberen.
De benodigdheden:
En dan?
Jammer, beide munten waren nog heel, dus onze hypothese is gefalsificeerd. Karl Popper zou trots op ons zijn.
Omdat we ons doel toch wilden bereiken, is er met het nodige mechanische geweld geprobeerd het beoogde resultaat te reproduceren:
Tadaa! Toch zijn we niet helemaal tevreden, want deze ex-betaalmiddelen zijn door al deze martelingen helaas voorzien van een grauw oxidelaagje, dat we natuurlijk weer netjes willen weg-etsen. Maar gelukkig hebben we daar óók oplossingen voor:
Tevreden als de Scheikundejongens zijn over deze ‘hoogstaande’ wetenschap, zijn we toch van mening dat er nog meer experimenten gedaan kunnen worden. Bijvoorbeeld: de 1, 2 en 5 eurocenten zijn gemaakt van staal, met daarover een dun laagje koper. Is er een manier om dit koper netjes te verwijderen, en alleen het staal over te houden? Suggesties zijn welkom.
Het mooiste is vervolgens nog dat er in het 2 euro muntje een 1 of 2 cent muntje (weet niet meer welke) precies in het midden in te passen is.
Is het bewijs / de redenering correct?
Nee
Het verschil in materiaaleigenschappen is niet voldoende om in een verschillende uitzetting te resulteren aangezien de temperatuur op de “kruising” zo goed als dezelfde is.
Omgekeerd kan je wel redeneren, als je beide metalen uit elkaar hebt liggen, en je wil deze terug samenvoegen, dan kan je het binnenste deel afkoelen zodat dit krimpt. Vervolgens moet je het binnenste deel zo snel mogelijk op zijn plaats zetten. Zo snel, zodat de buitenste munt geen kans krijgt om voor de samenvoeging “ook” af te koelen.
Toch een mooi experiment,
grtz