Scoutingbadges voor wetenschappers

Als ik op vakantie ga, heb ik altijd de volgende dingen bij me: m’n zakmes, m’n Zippo en een bundeltje tie-wraps of Duct tape. Vroeger op elk zomerkamp m’n eigen keuken in elkaar gepionierd, was patrouilleleider en had zo’n kek kaki uniformpje. Met (waarderings)badges. Heerlijke tijd was dat.

Als wetenschapper (in opleiding) heb ik alleen een CV. En iedere scheikundige weet dat chemici niet snel levelen. Het beste van beide werelden? Badges voor wetenschappers. Het Internet presenteert u: Science Scouts. Het idee is dat elke keer als je iets goeds doet, je er een badge voor krijgt. Een kleine greep uit mijn badges (met vertaalde uitleg) hieronder. Ik lees in de commentaren graag over jullie badges. Misschien weet iemand nog een aanvullende badge-ideeën?

Ik blog over wetenschap. De bezitter van deze badge onderhoudt een blog, waarvan minstens een kwart van de inhoud over wetenschap gaat. Het staat buiten kijf dat dit Scientology niet omsluit.” Lijkt me duidelijk.

Ietwat onzeker over tot welk onderzoeksgebied ik behoor. Ook wel bekend als de transdisciplinaire, interdisciplinaire, multidisciplinaire, of intradisciplinaire-badge.” Soms weet ik ook niet meer of ik nou het werk van natuurkundigen doe, of dat nanotechnologie écht een apart veld is.

Ik voel me op m’n gemak bij een open vlam. De ontvanger van deze badge heeft diens vaardigheid getoond wat betreft open vlammen in laboratoriumopstellingen.” Ik zal nooit het anorganisch practicum vergeten waarbij drie bunsenbranders met blauwe vlam nog maar net genoeg waren.

Ik heb dingen laten branden (niveau 1–4). De ontvanger van deze badge heeft zichzelf in de brand gestoken tijdens het uitvoeren van een experiment in de naam der wetenschap. Kook- en drinkongelukken tellen niet mee.” De “niveau 1”-badge wordt uitgedeeld als er iets in de brand gestoken is, in naam der algemene wetenschappelijke nieuwsgierigheid. De “niveau 2”-badge wordt uitgedeeld als er iets in de brand gestoken is, terwijl de ontvanger zich volledig bewust was van de betreffende verbrandingsprincipes. De “niveau 3”-badge wordt uitgedeeld als er iets in de brand gestoken is, terwijl de ontvanger zich volledig bewust was van de betreffende thermodynamische principes.

Heeft dingen bevroren, gewoon om te zien wat er gebeurt (niveau 1–3). De ontvanger van deze badge heeft dingen bevroren met vloeibaar stikstof, omwille van wetenschappelijke nieuwsgierigheid.” Niveau 1 van deze badge wordt uitgedeeld bij bevriezen met behulp van een vriezer; niveau 2 voor droogijs.

Ik ken meer computertalen dan jij, en ik ben niet bang om erover te praten. Het kan naar worden als twee badge-houders elkaar tegenkomen.” Natuurlijk is “kennen” slecht gedefinieerd, maar ik waag het erop.

Ik heb wetenschap gedaan met geen denkbare praktische toepassingen. Er zijn waarschijnlijk meer mensen die deze badge verdienen dank je zo verwachten.” Ach ja, ik herinner het mij nog goed: de exciton-levensduur van ‘type anderhalf’ quantum dots bij temperaturen onder de 20 kelvin.

Ik at wat ik bestudeerde. Ontvangers van deze badge hebben hun onderzoeksobject in de keuken klaargemaakt om te eten.” Na een maand lang de rheologische eigenschappen van agarosegels — als functie van concentratie en temperatuur — te hebben gemeten, heb ik eindelijk eens wat Agar gegeten.

Wat voor wetenschap ik doe, schrijft voor dat ik mijn handen was voordat ik naar de wc ga.” Chemicaliën.

Bedankt voor de tip Joost.

Travie McCoy & Bruno Mars huilen met je mee

Misschien moeten we maar een categorie “muziek” maken. En een categorie “Wattefak-vrijdag”.

Na Het Elementenlied door Harry Potter, Bad Project en Most Beautiful Girl in the Lab, presenteren de Scheikundejongens met gepaste trots: “PhD” door Christie Wilcox.

Met de songtext:

I wanna get my PhD so fricking bad
Get all of those jobs I never can
I wanna be on the cover of Science Magazine
And all your future research will cite me

Oh every time I close my eyes
I see my name with letters on the side
Oh call me doctor if you don’t mind, oh yeah
You’ll see, my life will be complete
When I get my PhD

I would have an office of my own
Where I can be alone, buy myself a nice chair
Close my eyes and sit there
You know, I’ll prolly make my TAs do the grading
Meanwhile I’ll hit the beach for a bit of sunbathing
When I give a lecture, they’ll all sit up and listen
Every single undergrad will wanna be in my section
And the grad students, hell they’ll love me too
Cuz aint no other doc that can do what I do
Check it – I was born to excel
In just a few years I’ll be polishing my Nobel
Just don’t call me misses such-and-such
That’s Doctor Christie, thankyouverymuch.

Oh every time I close my eyes…

I’ll be getting grants from government
Saving for retirement
And still will be able to afford to live decent
You know, above the poverty line
Cuz as a grad student I can barely scrape by
I think I’m gonna pay my future students better
I’ll be raking in grant money so it won’t even matter
They’ll be able to afford things like food and clothes
They’ll have it so good, man, they won’t even know
None of my students will suffer like me
They’ll fully funded, living easy
I know we all have a similar dream
So grad students out there, raise your glass and sing with me

I wanna get my PhD so fricking bad…

Naar het origineel van “Billionaire” van Travie McCoy feat. Bruno Mars. Het origineel kun je hier als mp3 downloaden.

Bedankt voor de tip Laura.

Scheikundedoos zonder chemicaliën

Als scheikundige huil ik zachtjes om de onwetendheid van alle chemofoben. Dat zijn mensen die denken dat ‘chemicaliën’ slechter zijn dan ‘natuurlijke stoffen.’ Zoiets is belachelijk. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat over het algemeen, stoffen die uit de natuur gewonnen worden, beter voor de gezondheid zijn dan stoffen die door de mens gesynthetiseerd zijn. De angst voor chemicaliën is vanuit een perspectief van slechte ervaringen te begrijpen, maar niet te rechtvaardigen.

Vorige week kwam het bericht binnen van een nieuwe scheikundedoos. De wat ouderen onder ons kennen dat fenomeen beter dan de rest van ons. Ikzelf heb bijvoorbeeld nog nooit een échte scheikundedoos gezien. Er zouden allemaal spullen in zitten waarmee de mysterieuze wetten van de natuur ontrafeld zouden kunnen worden. Ik stel me iets voor met reageerbuizen, een vergrootglas, een spateltje, een glazen roerstaafje en natuurlijk wat chemicaliën. Mooi zuiver demiwater en wat minder gevaarlijke zouten (wel aan kunnen raken, maar eten is giftig). Dat lijkt mij een mooi begin voor een scheikundedoos.

De scheikundedoos waarvan ik vorig week hoorde, zorgde ervoor dat ik eventjes zachtjes moest huilen. Laten we eerst even naar de productbeschrijving kijken. Een plaatje.

Er staat op de doos: “CHEMISTRY 60 — 60 Fun Activities With No Chemicals”. Er zitten in deze scheikundedoos géén chemicaliën! HALLO! DAT KAN NIET! Natuurlijk is het een leugen, omdat er zeepwater, plastic en spul om kristallen mee te groeien in zitten. Alle stoffen in de wereld zou je ‘chemicaliën’ kunnen noemen. Zelfs water (kan gevaarlijk zijn). Maar afgezien daarvan: ik vind het belachelijk dat er bedrijven zijn die op deze manier wetenschap willen promoten. Het is een leugenachtige en pretentieuze poging om geld te verdienen aan chemofoben.

Via Geekology, The Journal of AYFK en Dominique.

Chemische 1 april-grappen

Op de eerste dag van april ben ik altijd een beetje chagrijnig. Ik houd helemaal niet van flauwe grappen, maar toch kan ik er niet aan ontkomen. Een goeie grap kan ik zeker waarderen, maar helaas komt dat niet zo vaak voor.

Wat zijn dan de echt goeie grappen? Wat zijn nou goeie scheikunde-pranks? De Chemistry Blog maakte een korte opsomming:

  • De galliumlepel
    Gallium is een wat vreemd metaal: het heeft een smeltpunt van 30°C. Dat betekent dat het bij kamertemperatuur gewoon een vaste stof is, maar dat je het in je handen kunt laten smelten. Of in warm water. Deze grap werkt zo: koop een lepelmal, giet die vol met gallium en bied iemand de zelfgegoten lepel aan om zijn/haar thee mee te roeren. Let op: gallium kan giftig zijn, dus eet/drink het niet op. Nogmaals: de thee is hierna niet meer drinkbaar!

  • Explosieve ketchup
    We weten sinds dit filmpje dat (azijn)zuur en baksoda (E500) extreem kan schuimen. Dit kun je — met wat rode (voedings)kleurstof — prima gebruiken om een vulkaanuitbarsting na te spelen, maar je kan er ook andere rode dingen mee laten uitbarsten. Een ketchupfles bijvoorbeeld. Er zit namelijk een serieuze hoeveelheid azijnzuur in ketchup (1–2%). Voor de duidelijkheid: 

    \ce{HCO3- + CH3COOH -> H2O + CO2 + CH3COO-}

    Let op dat de druk die opgebouwd wordt erg snel groot wordt, dus dat er maar een kleine hoeveelheid baksoda nodig is voor een flinke uitbarsting.

  • Brandend geld
    Dit is een bekende truc. Als je papiergeld wil laten branden, zonder dat het vergaat, doop je het in een half-om-half oplossing van water en ethanol. Als je het dan aansteekt, brandt de ethanol, en niet het papier(geld). Om het nog extra spectaculair te maken, kun je wat keukenzout aan de ethanol-water oplossing toevoegen, om de kleur van de vlam van blauw naar oranje/geel te veranderen. Als brandbare stof gebruik je natuurlijk een alcohol, dus in plaats van ethanol kun je, zoals in dit filmpje, ook spiritus of isopropanol gebruiken.

  • De vergruisde rat
    Deze laatste grap is te morbide om werkelijk uit te voeren en ik denk dat er op YouTube dan ook geen filmpjes van zijn. Er wordt gezegd dat de mensen die dit grapje uithalen, een speciaal plekje in de scheikundehel krijgen. De grap werkt als volgt: je kent de truc van de vergruisde roos? Neem wat vloeibaar stikstof, dompel een roos of een appelpartje lang genoeg in het stikstof en sla het daarna stuk met een hamer. De roos of het appelpartje zal vergruist uit elkaar spatten. Stel je nu hetzelfde voor met een rat.

Zwaartekracht bestaat niet

Naast scheikunde, zijn wij, de Scheikundejongens, ook erg geïnteresseerd in andere vakgebieden. Om te beginnen is het de mens die het verschil tussen schei-, natuur- en wiskunde heeft bedacht. Er is natuurlijk maar één natuur, waarin wij deelgebieden hebben gemaakt om een beetje overzicht te houden. Daarnaast kun je met bepaalde dingen uit het ene deelgebied ook hele gave dingen doen in een ander deelgebied. Ik werk nu in een laboratorium waarin natuurkundigen met DNA onderzoek doen naar zelf-assemblage. Heel veel meer overlap dan dit, vind je niet.

Maar goed, omdat we dus van andere vakgebieden houden, schrijven we ook wel eens graag over onderwerpen die maar in de verte te maken hebben met scheikunde. Ik schreef al eerder over prof. Erik Verlinde en zwaartekracht.

Waar ik jullie vanochtend op wil wijzen, is een verzameling Nederlandstalige presentaties van Studium Generale op de website van de TU/Delft. Zoals je in bovenstaande afbeelding misschien wel kunt zien, zit er een presentatie tussen van prof. Verlinde over zijn nieuwe theorie over zwaartekracht. Vooral voor middelbare scholieren die zich afvragen hoe het is om een hoorcollege te krijgen: dit lijkt er verdacht veel op (al is de stof wel luchtig). De meeste lezingen door Studium Generale zijn voor een algemeen publiek, al willen de sprekers nog wel eens wat dieper op de stof in gaan. Voor een lezing van anderhalf uur is dat misschien wat pittig, maar zo op Internet kun je het je nog eens gemakkelijk maken en wat terug luisteren.

De volgende lezingen op de site van de TU/Delft wil ik jullie zeker aanraden:

In de commentaren hieronder horen we natuurlijk graag wat jullie van deze lezingen vinden.