Afgelopen woensdag was het groot nieuws: op het Christiaan Huygens College in Eindhoven is een gevaarlijke stof vrijgekomen, waardoor de hele school moest worden ontruimd. Heel vervelend voor alle betrokkenen, maar gelukkig zijn er voor zover bekend geen gewonden gevallen.
Echter, wij ergeren ons aan de rol van de media bij dit soort incidenten: de berichtgeving spreekt elkaar tegen en zit vol chemische onjuistheden. Laten we eens een aantal berichten uit de media naast elkaar zetten.
Eindhoven Dichtbij schrijft:
Het gaat waarschijnlijk om een vloeistof die tijdens het schoonmaken uit een potje is gelekt.
(…)
Kaliumpermanganaat. Dat is de stof die is vrijgekomen. De sterk oxiderende stof kan blindheid veroorzaken, maar dat lijkt woensdag niet van toepassing.
Er zou dus kaliumpermanganaat (KMnO4) vrijgekomen. In tegenstelling tot wat het bericht suggereert, is dat een vaste stof en geen vloeistof. Het is inderdaad wel een sterke oxidator. Als je er een schep van in je oog strooit, zou je inderdaad een probleem kunnen hebben. Maar als ik een schepje kaliumpermanganaat op mijn bureau leg, dan krijg ik daar niks van en word ik zéker niet blind. Kaliumpermanganaat verdampt niet, dus er is geen gevaar zolang je het niet aanraakt of opeet. Als er bij ons op het lab een pot met kaliumpermanganaat zou vallen, dan zouden we dat gewoon met stoffer en blik opruimen, onze handen wassen en verder gaan met onze dagelijkse bezigheden. De gootsteenontstopper die in het keukenkastje staat, is gevaarlijker.
Misschien ging het om een potje met kaliumpermanganaat opgelost in water. Als dat valt, geeft dat wel de nodige spetters. Dat is wel vervelend, maar nog geen reden om een hele school te ontruimen. Wel moet verontreinigde kleding worden verwijderd en goed worden gespoeld met water.
Bij het Eindhovens Dagblad lezen we dat iemand besmet is geraakt:
Acht docenten waren in het scheikundelokaal aanwezig. Een van hen is in aanraking geweest met de stof en is besmet geraakt. Ze zijn allemaal ontsmet in een ontsmettingscontainer die voor de ingang van de school staat.
Dit is ook onjuist: kaliumpermanganaat is een chemische stof en dus geen bacterie, virus of andersoortige veroorzaker van infectieziekten. We spreken bij chemicaliën niet van ‘besmetting’.
Misschien is de kaliumpermanganaat met iets anders gaan reageren? We lezen verder bij Omroep Brabrant:
Zes mensen zijn met de stof in aanraking gekomen en kregen daardoor last van een branderig gevoel in het gezicht.
Het ongeluk gebeurde in het scheikundelokaal. Tijdens schoonmaakwerkzaamheden van de docenten zou water bij een potje met kaliumpermanganaat terecht zijn gekomen.
Water en kaliumpermanganaat? Ja, dat geeft een mooie paarsgekleurde oplossing, maar geen chemische reactie. En er komen ook geen gevaarlijke dampen bij vrij. Ik vind het dan ook vreemd dat er wordt geschreven dat mensen last kregen van een branderig gevoel in hun gezicht. Dat is niet een symptoom dat je verwacht als er een potje kaliumpermanganaat valt. Tenzij het natuurlijk in het gezicht spettert, maar dat lezen we nergens.
Bij de NOS lezen we dan weer het volgende:
Eén docent kwam in aanraking met de stof. Hij en twee collega’s kregen een branderig gevoel in hun gezicht, maar ze hoefden niet naar het ziekenhuis.
Als we dit met de vorige berichten vergelijken, is het wel duidelijk dat er iets niet klopt. Een jaar geleden gaf de hoofdredacteur van de NOS al toe dat ze best zonder wetenschapsredactie kunnen. Wij denken nog steeds van niet.
Wat zegt de school eigenlijk zelf? Op de website staat onder andere:
Op woensdag 13 november 2013 is onze school preventief ontruimd. De aanleiding was een melding van een vreemde geur in een lokaal. Als gevolg van deze geur heeft één van onze docenten zich gemeld met klachten.
(…)
Omdat het op dat moment onbekend was om welke stof het ging en omdat wij de veiligheid van onze leerlingen en medewerkers hoog in het vaandel hebben staan, hebben wij conform onze procedures direct contact opgenomen met de hulpdiensten.
(…)
Op internet circuleren veronderstellingen (welke in heel veel gevallen niet op de waarheid berusten) over de aanleiding van de ontruiming. Dit is door ons niet tegen te houden. Indien u vragen heeft over de werkelijke aanleiding en de gevolgde procedures, kunt u telefonisch contact opnemen met de directeur, de heer Van Ek.
Dit is een heel ander verhaal dan we elders aantreffen. Er wordt niets gemeld over een omgestoten potje, maar wel iets over een vreemde geur. Over die vreemde geur hebben we dan weer nergens anders gelezen. Wel berichtten andere media dat de school is geventileerd, dus wellicht zijn er toch stoffen in de lucht gekomen, maar waar die dan vandaan komen, is ons een raadsel. Het enige enge gas dat wij kunnen verzinnen is chloorgas. In het geval dat het kaliumpermanganaat in aanraking is gekomen met zoutzuur (een kleurloze vloeistof die op water lijkt), zal het gevaarlijke chloorgas ontstaan. Maar dan zouden de verschillende media de chloorlucht en het zoutzuur vast ook vermeld hebben.
Kortom, er zijn hier wat rare dingen aan de hand. Het lijkt me sterk dat er op deze school alléén kaliumpermanganaat is vrijgekomen. Het is ook overduidelijk dat geen van de journalisten enig idee heeft wat hier aan de hand is. Er wordt maar wat geroepen en de verschillende media en de schoolleiding spreken elkaar tegen. We stellen voor dat de dienstdoende journalisten weer lekker terug gaan naar de middelbare school, om hun eindexamen scheikunde nógmaals te proberen. Verder mogen de eindredacties ook best paniekzaaierij scheiden van serieuze berichtgeving.
Helemaal mee eens. Ik las zelfs op de site van het ED gisteren dat er een student (3e chemie notabene) gereageerd had: “het kaliumpermanganaat zal wel met water gereageerd hebben, want dat geeft een nogal heftige reactie”. of zoiets. Ik denk dat hij BINAS tabel 48 niet helemaal goed heeft gelezen dus.
Waarschijnlijk was er ook een psychologisch effect. Wanneer een goederentrein met een sissend remventiel langs een perron staat, kun je er gif om innemen (pun intended) dat iemand zich onwel begint te voelen.
Wanneer onduidelijk is om welke stof het gaat, zijn de potten niet goed gelabeld. Foei!
Toch is dit een geweldige school, er staan 8 docenten in het lokaal. Als dat niet intensief onderwijs is…..
Nu nog betere journalisten.
Inderdaad wat Paul zegt. Waarschijnlijk is wat er is gebeurd ongeveer het volgende: (vloei)stof gaat lekken, één docent komt in aanraking met de stof, en de rest steekt elkaar aan met zichzelf versterkende massahysterie. Want ja, als je denkt dat er giftige gassen in het lokaal rondhangen en je durft niet in te ademen, dan word je inderdaad onwel.
Neemt niet weg dat de media hier hun huiswerk niet goed hebben gedaan natuurlijk.
stel dat ze glycerol heeft gebruikt, leuk als demo want het is kleurloos en lijkt dus voor een klas op water (zie twitter) alleen veel hogere viscosteit. Dan krijg je wel een heftige reactie waardoor je in aanraking zou kunnen komen met de stof en of gassen die er van af komen.
Als reactie op Arjan:
Ja, en welk gevaarlijke gas komt er dan vrij?
Hint 1 : de wereld is er druk bezig mee aan ten onder te gaan.
Hint 2 : het is een verbinding van koolstof en zuurstof.
Hint 3 : Zeer irriterend als je het full blast uit een brandblusser op je gezicht laat blazen.