Fotowedstrijd door Kennislink

Omdat de Stokes–Einstein diffusie-coëfficient van kubussen niet exact te bepalen is, heb ik deze week wat minder tijd gehad voor de Scheikundejongens. Desalniettemin wil ik jullie het volgende niet ontnemen.

Volgende week zaterdag, 12 februari, opent Museum Boijmans van Beuningen de tentoonstelling “Schoonheid in de wetenschap.” Naar aanleiding daarvan heeft Kennislink een fotowedstrijd uitgeschreven. Heb jij een mooie foto van een mooi, wetenschappelijk verschijnsel? Beschik je over het auteursrecht van die foto? Wil je kans maken op twee vrijkaartjes voor de tentoonstelling, plus het prachtige fotoboek “Manufactured Landscapes” van Edward Burtynsky? Lees de voorwaarden op Kennislink en doe mee met deze wedstrijd.

Kennislink heeft bij wijze van inspiratie hier al wat mooie foto’s geplaatst. Hieronder vind je twee foto’s die wij misschien wel gaan inzenden.

Een ferrofluid laat spikes zien die zich richten langs de magnetische veldlijnen. © Mark Vis.
Foto van de binnenkant van het ESRF. Klik voor supergroot. © Mark Vis.

Weet jij nog mooie wetenschapsfoto’s? Laat het ons hieronder weten. En als ze van jezelf zijn, stuur ze op.

Hoe gaat het met het IYC2011?

Laten we ervan uitgaan dat ondertussen alle (trouwe) lezers van deze blog goed begrijpen dat zonder kennis van scheikunde, deze moderne wereld niet zou bestaan. Bij het maken van praktisch alle voorwerpen in je kamer is er wel een chemicus aan te pas gekomen. De stroperigheid en verkleuring van de verf op je muur, de kleverigheid van de lijm achter je behang, de brosheid van het beton in je huis, de kleuren in al je kleren, het materiaal van alle synthetische kleren, al het plastic in je huis, alles. Praktisch alles is ooit overwogen door een chemicus. De moderne kennis van chemie maakt onze wereld mogelijk. Dat is wat we dit jaar herdenken, erkennen en vieren. 2011 is officiëel het Internationale Jaar van de Chemie (IYC2011).

Maar wat flikken de promo-mensen me nou? Dit filmpje.

Dat kun je toch niet menen? Dit moet mensen enthousiast maken? Dit is de officiële Nederlandse aankondiging van het feest? Ik schaam me kapot. Werkelijk waar, als toegewijd chemicus, als hardwerkende student, als Nederlander en als blogger. Ik schaam me kapot voor wat ik tot nu toe heb gezien aan promotie.

Laten we beginnen bij het begin. Morgen opent de minister van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie het ICY2011 in Nederland. Helaas is de betreffende man Maxime Verhagen en heeft hij hedendaagse geschiedenis gestudeerd. Persoonlijk heb ik dan ook nog eens een hekel aan het woord “innovatie,” dus mijn steun heeft hij niet. “Innovatie” zit in dezelfde categorie smerige woorden als “recreëren” en “infotainment.” Dit woord impliceert meer gebakken lucht dan een Fischer–Tropsch-reactie aan kan. Terug naar morgen: 28 januari 2011 opent de man Het Jaar en ik verwacht niet anders dan dat er een hoop bobo’s er een “laten we elkaar eens even lekker op de borst kloppen”-bijeenkomst van zullen maken.

Natuurlijk kan ik wel pagina’s vol schrijven met gal en kritiek, maar daar wordt de wereld nou ook weer niet zoveel beter van. Graag geef ik eens wat interessante tips voor mensen waarvan ik denk dat ze het niet zo goed begrepen hebben. Ik ben graag in de waan dat ik weet wat nerds interessant willen en dat ik ook weet wat niet-chemici begrijpen. Een korte opsomming van mijn open source plannen, dus iedereen mag ze gebruiken.

  • Quit the crap. Iedere Nederlander prikt door al die promo-troep heen. Een duidelijke tip aan iedere promotor: zet Discovery Channel of een BBC-documentaire aan en leer. Het soort filmpjes zoals die hierboven spreekt helemaal niemand aan. We schreven hierover al eerder: hier, hier en hier. Want serieus: wie wordt er nou warm van een lineaire combinatie van The A-Team en de Gorillaz?
  • Beter goed gejat dan slecht bedacht. Op de een of andere manier zijn er maar weinig Nederlandstalige artikelen te vinden die uiteen zetten waarom scheikunde zo belangrijk is. Ik zou graag zien dat alle kranten en alle opinietijdschriften een heel issue zouden besteden aan chemie. Neem eens een voorbeeld aan de prachtige overzichtspagina van Nature. Dáár zou ik graag een aantal dingen op willen lezen.
  • Spetter. We kunnen een voorbeeld nemen aan het vuurwerk in Moerdijk, maar we kunnen ook écht gaaf vuurwerk laten zien. En als we het toch al over spetteren hebben: zeepsop is óók al chemie, net als wasmiddel, water, regen, enzovoort.
  • Verplaats je eens in een ander. Stel je eens een kind van 8 voor. Wat zou je die nou willen laten zien? Als je nu aan iets educatiefs denkt, ben je af. Houd het simpel en doe gewoon iets gaafs. Iets met zeepbellen ofzo? Dat blijft veel beter hangen dan een lezing over het belang van chloortreinen. Middelbare scholieren mogen best wel iets belerends voor hun kiezen krijgen. Misschien iets over alternatieve energiebronnen? Of over wat voor chemie er komt kijken bij de productie van een iPod? Wat is er nou zo speciaal aan het touch screen van Apple? En hoe komt het toch dat er in bier meestal 4% alcohol zit, in wijn 12% en in sterke drank 40%? Volwassenen willen denk ik veel liever ergens naar binnen. Geef eens een degelijke rondleiding door een universiteit en geef eens een lezing over wat we tegenwoordig allemaal goed en fout doen. En laat de boodschap dan zijn: dit is wat je er zelf aan kan doen. Misschien dat mensen dan door krijgen, wat het belang van Chemie Pack is (was). Trouwens, zijn er nou echt mensen geïnteresseerd in De Chemieloop?
  • Bereik. Heeft iemand van de KNCV al Stichting SIRE gebeld? Waarom zie ik nog steeds geen televisiespotjes? Waarom heb ik nog steeds geen kaartjes voor Night of the Chemists? Is The Convenient Reality al in de bios? Is HUMAN al bezig met een documentaire? Willen alle Tweede Kamerleden die bèta hebben gestudeerd op een afgesproken dag en tijdstip eens een dansje doen in de Kamer? Gewoon, voor de aandacht.

Tot slot wil ik me nog hardop afvragen wat de rol van onze overheid is in dit spelletje. Ik heb ondertussen begrepen dat ze kicken op het feit dat Nederland een “kenniseconomie” is (huichelaars), en dat ze het volgen van een masteropleiding structureel ontmoedigen (hypocrieten) en dat onze overheid te incapabel is om serieuze ontwikkelingen serieus aan te pakken (voorbeeld).

Hoe dan ook, binnenkort gaan Mark en ik allebei naar het buitenland voor een half jaar stage. Dan zullen we eens zien wat er daar allemaal georganiseerd wordt en of mijn tirade terecht bleek. Tot die tijd denk ik dat er een aantal mensen wel iets harder hun best mag doen. Wij zullen in ieder geval gewoon over onze passie blijven schrijven.

Langstudeerders tegen langstuderen

Deze week zijn er in Nederland studentenprotesten tegen de bezuinigingen van ruim 1 miljard euro op het hoger onderwijs (HBO en WO). Vanaf afgelopen maandag tot vandaag worden er in Utrecht, Groningen en Amsterdam achtereenvolgens studiemarathons gehouden en komende vrijdag gaan studenten én docenten uit het hoger onderwijs massaal protesteren op het Malieveld in Den Haag. Op moment van schrijven hebben zich al meer dan 11.000 studenten aangemeld voor deze manifestatie. Maar wat zijn dan die plannen waar we tegen protesteren?

  1. De studiefinanciering voor de masteropleiding vervalt. Je kunt alleen nog geld van de overheid lenen, dus uiteindelijk zul je het helemaal zelf moeten bekostigen Veel masteropleidingen bij exacte studies, zoals scheikunde, duren twee jaar, dus je loopt twee jaar lang (minimaal) € 266,- per maand ‘mis’. Lenen vind ik sowieso een slecht idee (hypotheken uitgezonderd). Nu kun je zeggen dat studenten dan maar (meer) moeten gaan werken naast hun studie. Dat is geen reële optie, want uit eigen ervaring kan ik zeggen dat studeren zeker wel een full-time bezigheid is. Verder is dit een slecht idee, vanwege punt twee.
  2. Als je meer dan een jaar studievertraging tijdens je bachelor of master oploopt, dan:
    • wordt je collegegeld met € 3000,- verhoogd van naar ongeveer € 4700 per jaar;
    • vervalt je OV-studentenkaart;
    • krijgt de onderwijsinstelling waar je studeert een boete van € 3000.

    Ter verduidelijking: als je bachelor 3 jaar duurt en je master 2 jaar, dan mag je 4 jaar over je bachelor en 3 jaar over je master doen zonder extra te gaan betalen. Echter, doe je 5 jaar over je bachelor en twee jaar over je master, dan ben je wel de pineut en betaal je één jaar € 3000,- extra.

Deze maatregelen komen nog bovenop de eerder aangekondigde maatregelen die een tweede studie fors duurder maken. Hoeveel duurder precies hangt af van de opleiding en instelling. Een tweede bachelor in bèta of biomedische richting aan de UU gaat bijvoorbeeld € 9.385,- kosten, terwijl een tweede master in diezelfde richting € 17.700,- gaat kosten. En dan te bedenken dat ik genoeg docenten en professoren ken, die wel (vakken bij) een tweede opleiding gevolgd hebben.

Helaas is het niet zo moeilijk om studievertraging op te lopen. Een bestuursjaar, commissiewerk binnen je studievereniging, een tweede studie, extra vakken volgen bij een andere opleiding, een stage in het buitenland, spelen voor chemiepolitie, een aanstelling als studentassistent: ze leveren allemaal belangrijke ervaring op, maar ze zijn tegelijk een garantie dat je in meer of mindere mate vertraging oploopt. Tot nu toe was dit nooit een groot probleem, maar studenten die wat extra’s doen wordt het nu wel lastig gemaakt, terwijl het bedrijfsleven zit te springen om mensen met bestuurservaring. En dan moeten we ook nog een bijbaantje zoeken om ons onderwijs te bekostigen? O ja, in Zweden is het hoger onderwijs trouwens helemaal gratis.

Mogen we onze minister-president er ook aan herinneren dat hij 7 jaar over zijn studie geschiedenis heeft gedaan? En dat Maxime Verhagen daar zelfs 11 jaar over deed?

Ik ben me er van bewust dat er ook studenten zijn die teveel zuipen daardoor te lang over hun studie doen. Natuurlijk moet dat wél tegen worden gegaan, bijvoorbeeld met strengere bindende studieadviezen. Maar van de voorgestelde maatregelen zijn ook enthousiaste studenten ten onrechte de dupe. Dus teken de petitie en kom protesteren!

Chemische tuin deel 2

Een jaar geleden schreef ik al eens iets over de chemische tuin. Een langdurig experiment dat vooral mooi is. Destijds beloofde ik meer te vertellen over de harde theorie achter de chemische tuin, maar dat is er nooit van gekomen. Gelukkig is daar de Periodic Table of Videos.

Elementaire koekjes

Het verschil tussen een chemicus en een kok is de eetbaarheid van hun producten. Wat met koken te maken heeft, is eetbaar en wat met chemie te maken heeft, is niet altijd eetbaar. Hoe dan ook: I like pie.

Hoe vet is dat?!? Misschien ligt dat helemaal aan hoeveel boter je door het beslag doet. Nog meer koekjes! Atomaire koekjes:

…en voor de puristen onder ons:

Via Not So Humble Pie en Evil Mad Scientist

post scriptum: PIE!