Categorie: Voor de leuk

’s Werelds kleinste Ferrari-logo

Elektronenmicroscopen worden binnen de natuurwetenschap veel gebruikt. Wetenschappers kunnen met elektronenmicroscopen veel verder inzoomen dan met lichtmicroscopen. In een elektronenmicroscoop worden elektronen op een monster afgevuurd in plaats van licht. Er wordt gekeken naar de elektronen die door het monster heenkomen (transmission electron microscopy, TEM) of naar de elektronen die van het monster terugkomen (scanning electron microscopy, SEM). Met een elektronenmicroscoop kunnen dus veel kleinere details zichtbaar worden gemaakt dan met een lichtmicroscoop. Een goede elektronenmicroscoop kan zelfs individuele atomen zichtbaar maken.

Moderne, dure en fancy SEMs kunnen naast elektronen soms ook ionen op een sample afvuren. Meestal worden hiervoor gallium-ionen (Ga+) gebruikt. Omdat gallium-ionen veel groter zijn dan elektronen, slaan ze het oppervlak kapot als ze het monster raken. Met een gefocusseerde ionenstraal (Focused Ion Beam, FIB) kun je daarom tot op enkele tientallen nanometers nauwkeurig etsen. Zulke elektronenmicroscopen kunnen dus niet alleen worden gebruikt om samples te bekijken, maar ook om ze te maken. Dat wordt bijvoorbeeld gebruikt in de halfgeleiderindustrie, materiaalonderzoek en katalyse.

Maar je kunt met een FIB ook gewoon mooie figuurtjes tekenen. Dat deed één van onze lezers, Marie Anne, die promovenda is bij AMOLF in Amsterdam, waar veel gebruik wordt gemaakt van elektronenmicroscopie. Ze tekende daar een microscopisch Ferrari-logo op een glasplaatje bedekt met een dun laagje goud. Niet omdat ze zo van auto’s houdt, maar omdat ze fan is van paarden.

Er werd een ionenbundel van 30 kV en 28 pA (pico-ampère) gebruikt. Dat betekent dat er 1,8·108 galliumionen per seconde werden gebruikt om het figuurtje te tekenen. Dat lijkt misschien veel, maar komt neer op slechts 2·10-14 gram gallium per seconde. De afbeelding is gemaakt met een FEI Helios 600 FIB–SEM. Het logo is ongeveer 4 µm groot en daarmee tienduizend keer kleiner dan het logo dat je op auto’s terugvindt. Wij denken dat dit het kleinste Ferrari-logo ter wereld is.

In dezelfde categorie verkleinden biologiestudenten een cartoon van Fokke & Sukke naar 17 bij 17 µm en tekenden Israëlische wetenschappers al eens de gehele Hebreeuwse Bijbel op een halve vierkante millimeter. We zijn erg benieuwd naar meer FIB-kunst.

Meester van de elementen

De titel “Master of Science (MSc)” heb ik altijd een beetje dubieus gevonden. Het deed me meer denken aan de eindbaas van een gruwelijke game, dan aan de academische titel die je mag dragen als je je scheikundeopleiding hebt afgerond. Maar gelukkig is daar onze home boy Mendeleev, die de brug slaat tussen science en de game.

Via xkcd

En dat was Night of the Nerds 2011

Het is alweer een volle week geleden sinds Night of the Nerds 2011. We waren zo fortuinlijk dat we viermaal twee vrijkaartjes weg mochten geven en we werden ook nog eens uitgenodigd om live te bloggen en foto’s te maken. Ook dit jaar was NotN in Science Center NEMO dus er was afleiding genoeg. De organisatie heeft net als vorig jaar zich weer uitgesloofd en het programma was weer overvol. Door de hoeveelheid parallelle sessies was er op ieder moment voor iedereen wel wat te doen.

Voor mij was het hoogtepunt weer de lezing van Cook & Chemist, dit keer over geur. Met drie ventilatoren op het publiek gericht gaf chemicus Jan Groenewold ons inzicht in hoe geur werkt. Kok Eke Mariën voegde de daad bij het woord en zorgde dat de ventilatoren wat te doen hadden. Een goed verhaal over het onderbewuste en gevoel. Terwijl we aan een wortel knabbelen vertelden mensen uit de zaal dat ze pesto, badzout en gras ruiken. Het zou potgrond en basilicum moeten zijn. Daar bovenop nog wat hooi. Het kan niet op. Leuke feitje: 3% van ons DNA wordt gebruikt om ons reukorgaan te bouwen. Zo ingewikkeld is geur dus.

Het gereedschap van Cook & Chemist: ventilatoren, verwarmingsplaatjes en geur. © Mark Vis

“De Phenom desktop SEM elektronen microscoop is een staaltje van de allernieuwste techniek.” Er was een heuse scanning elektronenmicroscoop mét touch-screen aanwezig. Bezoekers konden zo zelf de (peperdure!) elektronenmicroscoop bedienen en tot wel 45.000 keer inzoomen. Dat betekent dat een draadje stof van een tiende millimeter, op het scherm opeens 4,5 cm is. Zoals je hieronder kunt zien, is dat enorm indrukwekkend.

Een SEM-afbeelding van een stukje kleding. © Mark Vis

Een lange avond, enorm veel indrukken en veel lachende mensen. Zo was Night of the Nerd 2011. Wat de organisatie ervan vond? Ondanks dit enorme succes blijven ze kritisch en er wordt nu al hard nagedacht aan een nóg betere locatie dan Science Center NEMO. Waar NotN 2012 zich dan ook mag afspelen, de Scheikundejongens zullen er weer bij zijn. Tot dan.

De beloofde sterrenregen bleef uit, maar NEMO lag er wel verdomd mooi bij op de NotN2011. © Mark Vis

 

Nerdy poster- en t-shirt-vrijdag

Het is vrijdag en na een spannende week is het tijd voor wat luchtigs. Morgen is Night of the Nerds en ik heb begrepen dat er aan de deur ook nog kaartjes te koop zullen zijn, dus komt allen.

Maar wat trekken we aan. Dat was de vraag die ik vorige week vrijdag ook al stelde. Hieronder nóg wat suggesties voor als je indruk wil maken op je andere nerdy friends. Eerst iets voor wetenschappers in het algemeen en biochem cowgirls in het speciaal. (Productpagina)

Als we het dan tóch over biochemici hebben, dan hebben we het al snel over bacteriën en bacteriophagen. Die van het soort die je met “mijnheer” en “mejuffrouw” aanspreekt. (Productpagina)

Terug naar de wetenschap. Het blijkt namelijk dat er nog veel controverse is over wat door sommigen heel gewoon gevonden wordt. Maar geef toe, iemand anders ervan overtuigen van een perpetuum mobile is ook heel leuk. (Productpagina)


Tot slot twee overprijste, maar wel mooie posters, die je aan je liefje zou kunnen geven. (Productpagina)

Posters via Geekologie

Nerdy gadgets en geekware

In de aanloop naar Night of the Nerds (vrijkaartjes hier) vraag je je natuurlijk af: “Wat trek ik aan?” Gelukkig zijn daar de Scheikundejongens en die helpen je een handje op weg. Een kort overzichtje van onze favoriete geekware.

Bij ThinkGeek is de bekermok in de aanbieding voor $9,99. Hieruit drink je natuurlijk het liefst je koffie of thee. Daarbij draag je je caffeïne t-shirt en een caffeïne-hangertje. Maar als écht scheikundebloed hebt, meng je natuurlijk je eigen drankjes in elkaar met deze Cocktail Chemistry Set ($34,99).Maar wat trek je aan? Met een beetje stijl heb je natuurlijk een das om, van de xkcd. Deze.Maar ja, een das gaat nooit goed samen met een (dit) t-shirt… Keuzes keuzes keuzes.Als jullie nog interessante tips voor ons hebben, houden we ons zeker aanbevolen.