C3 heeft ons gevraagd om jullie te wijzen op een profielwerkstukkenwedstrijd voor leerlingen geïnteresseerd in chemie en Life Sciences. C3 is een organisatie die scholieren erop wil wijzen dat scheikunde, life sciences en procestechniek supervette onderwerpen zijn. Wij zeggen: schrijf je in!
Foto: C3
Imagination at Work
Imagination at Work is een profielwerkstukwedstrijd voor vmbo,- havo,- en vwo-leerlingen waarbij je kennis kunt maken met actueel onderzoek uit de Chemie en Life Sciences. Samen met een onderzoeker van een van de universiteiten of uit het bedrijfsleven bedenk je een onderzoeksvraag en voer je een practicum uit op het lab van de onderzoeker. Vervolgens bedenk je hoe jouw deelonderzoek bij kan dragen aan duurzaamheidsvraagstukken als klimaat, voeding en energie. De beste groepjes krijgen de kans om hun project te presenteren in de finale. Schrijf je nu in en maak kans op €500,- p.p aan collegegeld!
Bij welke temperatuur kookt helium? Welke stof zorgt voor kurksmaak in wijn? Waar ruikt de ester butylbutyraat naar? Weet jij het goede antwoord op deze vragen? Dan kun je meestrijden naar de titel van ‘De Slimste Scheikundige.’
Om het 115-jarig bestaan van de Koninklijke Nederlandse Chemie Vereniging te vieren, organiseren zij deze quiz. Er zijn zes voorrondes en 1 finale. De hoofdprijs bestaat uit een glazen standaard en een geldbedrag van €1150. De finale vindt 9 oktober plaats in Diligentia in Den Haag en wordt gepresenteerd door niemand minder dan Philip Freriks.
Het publiek luistert aandachtig naar de vragen die Aldo stelt. Zou De Slimste Scheikundige van Nederland hier al op de foto staan? Foto: Ruben van Meerkerk.
De voorrondes vinden de komende maanden plaats, maar ook verspreid door het hele land. De eerste ronde vond plaats in Leiden en werd gewonnen door Michael Meijer. Hier is een overzicht van data en locaties van de overige 5 rondes:
Michael Meijer ontvangt een medaille omdat hij de voorronde in Leiden won. Foto: Ruben van Meerkerk.
De voorrondes worden gepresenteerd door de legendarische Scheikundejongens zelve! Dus heb je ons al eens willen ontmoeten, of wil je je scheikundige kennis testen? Geef je dan snel op. Meedoen is gratis en inschrijven kan tot op de dag van de quiz. We zien je graag verschijnen!
De prijzen die te winnen zijn: een glazen standaard en €1150 voor de winnaar van de finale, en een medaille voor de regiowinnaar.
De Nobelprijs voor de scheikunde dit jaar gaat naar het ontwerp en de synthese van moleculaire machines. Bij de drie winnaars zit één Nederlander: Ben Feringa uit Groningen.
Moleculaire machines?
Sinds twee decennia gaat de Nobelprijs van de scheikunde vaak naar onderzoek in de biochemie. Deels omdat er geen Nobelprijs voor de biologie is, maar voornamelijk omdat het overgrote niet-ontdekte deel in de fundamentele biologie veel chemie bevat. Maar niet dit jaar. Dit jaar gaan we het hebben over keiharde fysische chemie: de bouwblokken voor machines op de allerkleinste schaal. NANOBOTS! Haha, nee, maar serieus. Het kan.
Gelukkig voor ons spreekt de Nobelprijs dit jaar meer tot de verbeelding dan die van 2011 (quasikristallen) of 2013 (moleculaire dynamica-berekeningen i.c.m. quantum). Nu hebben we een nanomotor, nanoknopen en een nanoweggetje. Het is fundamenteel onderzoek, dat wil zeggen: er is geen directe toepassing. Maar als dit onderzoek wordt voortgezet, is het niet moeilijk om te zien wat er mogelijk is. Het is alsof een chemische Henry Ford de allerkleinste lopende band heeft uitgevonden. Maar wat is nu de bijdrage van ‘onze’ scheikundige uit Groningen? In het persbericht staat heel duidelijk: “Ben Feringa builds the first molecular motors”. Hij maakte de éérste moleculaire motors.
Tijdens de persconferentie werd uitgelegd wat de bijdrage was van de Nederlander Ben Feringa: moleculaire motoren. Maar tien minuten later ging het al over ethiek, want wat nou als de nanobots het overnemen?
Moleculaire knopen leggen
Feringa en zijn groep hebben dus een motor gemaakt. Maar een motor maakt nog geen machine. Die motor moet iets kunnen aansturen. Dat ‘iets’ kan alle vormen hebben: een hefboom waarop geduwd kan worden, een object waaraan getrokken of geduwd kan worden, of een paal die rondgedraaid kan worden. Die vormen moeten ook gemaakt worden en niet zomaar uit elkaar vallen. De wetenschap van ‘welke vorm heeft het’ heet topologie. (Dat woord is inderdaad familie van topografie: welke vorm ligt waar op de kaart?)
Het was de Fransoos Jean-Pierre Sauvage en zijn groep die moleculen een hele specifieke vorm konden geven. Doorgaans deed hij dat door ze te vouwen.
Deze topologische structuren bleken het meest uitdagend: a) catenaan; b) de trefoil-knoop; c) Solomons knoop.
Het moeilijke is: deze knopen zijn niet met mensenvingers te maken. Met een beetje touw en wat lijm kan veel, maar dan moet het touw wel vast te pakken zijn. Dit is nanotouw en de structuren zijn nanometers groot. Niet alleen het vastpakken is dan een probleem, maar zelfs niet de beste lichtmicroscoop kan ze zien. Dus het is ook nog eens lussen met de ogen dicht.
De kleinste bestelbus ooit
Feringa de motor en Sauvage de vormpjes. Nu moet alles nog in elkaar gezet worden. Daar komt de derde Nobelprijswinnaar om de hoek kijken. De Amerikaan Sir J. Fraser Stoddart wist de structuren letterlijk aan elkaar te rijgen.
De eerste stap laten zien hoe Rotaxaan wordt gemaakt: door een ring-structuur om een buis-structuur te schuiven. Doordat de buis wordt afgedopt met een silicium-groep, kan de ring er niet meer vanaf schuiven.
Nu zijn alle ingrediënten klaar om een enorme verscheidenheid aan machines te maken. En dat is het gave: omdat de ingrediënten zo simpel (te begrijpen) zijn, is de rest van het ontwerpen van de machine creativiteit. Als de ontwerper maar creatief genoeg is, is er extreem veel mogelijk.
Nanomachines zijn het einde van de wereld
Achja, zou dat echt? Ik weet het niet hoor. Ik hoor al jaren over nanobots, ontworpen door ‘de overheid’, om de bevolking rustig te houden. Hoewel ik altijd in ben voor een goeie complottheorie, doe ik er niet meer mee dan hartelijk om lachen. De natuur zelf maakt namelijk al veel langer nanobots, die veel gevaarlijker zijn: virussen. En slimme mensen ontmantelen die om ze vervolgens weer in te zetten voor het goede doel. De Nobelprijswinnaar voor de medicijnen van maandag gebruikte zelf ook virussen voor zijn onderzoek. En om nou te zeggen dat dàt het einde van de wereld was. Dus ik maak me geen zorgen. Laat die nanomachines maar komen.
Update Meer info over de Nobelprijs voor de scheikunde van dit jaar vind je hier:
Er woont een nieuw meisje in de straat en ze heet Sci-Hub. Zoals The Pirate Bay is voor films, muziek en boeken, zo is Sci-Hub voor wetenschappelijke artikelen.
Sci-Hub is illegal: when libraries become illegal, you know something went wrong #copyright
Afgelopen maandag werd ik gebeld met de vraag of ik iets meer kon vertellen over de ontdekking van vier nieuwe elementen. Het IUPAC bevestigde 30 december de ontdekking van elementen 113, 115, 117, en 118. Wij schreven daar dit bericht over en het NTR-programma De Kennis Van Nu wilde daar meer over weten.
Still uit het NTR-programma De Kennis Van Nu waarin Aldo uitlegt wat er zo speciaal is aan het nieuws van de ontdekking van elementen 113, 115, 117 en 118.
Om het 115-jarig bestaan van de Koninklijke Nederlandse Chemie Vereniging te vieren, organiseren zij deze quiz. Er zijn zes voorrondes en 1 finale. De hoofdprijs bestaat uit een glazen standaard en een geldbedrag van €1150. De finale vindt 9 oktober plaats in Diligentia in Den Haag en wordt gepresenteerd door niemand minder dan Philip Freriks.
Er woont een nieuw meisje in de straat en ze heet Sci-Hub. Zoals The Pirate Bay is voor films, muziek en boeken, zo is 