De Ig Nobelprijzen van 2009

Ook dit jaar zijn er weer alternatieve Nobelprijzen uitgereikt voor ondergewaardeerd onderzoek, de zogeheten Ig Nobelprijzen. Voor wie niet zo snel van begrip is:

ignoble |igˈnōbəl|adjective ( -nobler, -noblest)1 not honorable in character or purpose : ignoble feelings of intense jealousy.2 of humble origin or social status : ignoble savages.

De Ig Nobelprijzen worden jaarlijks uitgereikt voor “Research that makes people laugh and then think”. Net als bij de echte Nobelprijs, worden er prijzen uitgereikt in verschillende categorieën, zoals Natuurkunde, Scheikunde, Vrede, Geneeskunde, Biologie en zelfs Wiskunde (“zelfs”, want laatstgenoemde kent geen Nobelprijs).

Mooi vind ik het onderzoek van Stephan Bolliger, Steffen Ross, Lars Oesterhelweg, Michael Thali en Beat Kneubuehl van de Universiteit van Bern (Zwitserland). Zij kregen de Ig Nobelprijs voor de Vrede vanwege hun onderzoek getiteld: “Are Full or Empty Beer Bottles Sturdier and Does Their Fracture-Threshold Suffice to Break the Human Skull?”. Hoe hebben we ooit zonder deze kennis over straat durven lopen?

Ook de Reserve Bank of Zimbabwe krijgt eindelijk de waardering die zij verdient. Ze worden beloond met de Ig Nobelprijs voor de Wiskunde, “for giving people a simple, everyday way to cope with a wide range of numbers” — in Zimbabwe kon je een tijdje betalen met munten van één Zimbabwaanse dollarcent maar er ook met biljetten van honderd biljoen dollar ($100.000.000.000.000,-). Ja, dat zijn 16 grootteordes! Bedenk: tussen pH 0 en 14 variëren de H+ en OH concentraties slechts veertien grootteordes. Bedankt, Zimbabwe, dit maakt ook de Scheikunde een stuk inzichtelijker.

Ook IJsland valt in de prijzen. De leidinggevenden van vier banken in IJsland ontvangen de Ig Nobelprijs voor de Economie, omdat ze experimenteel hebben vastgesteld dat kleine banken heel snel kunnen veranderen in grote banken, maar dat het omgekeerde ook geen probleem is.

En tot slot de Ig Nobelprijs voor de Scheikunde. Deze is toegekend aan Javier Morales, Miguel Apátiga en Victor M. Castaño. Zij hebben het voor elkaar gekregen om dunne diamantlagen uit tequila te laten groeien:

Diamond thin films were growth using Tequila as precursor by Pulsed Liquid Injection Chemical Vapor Deposition (PLI-CVD) onto both silicon (100) and stainless steel 304 at 850 °C. The diamond films were characterized by Scanning Electron Microscopy (SEM) and Raman spectroscopy. The spherical crystallites (100 to 400 nm) show the characteristic 1332 cm-1 Raman band of diamond.

Hier vind je het volledige artikel. Wie gaat dit thuis proberen, perfectioneren en heel rijk worden?

De papa van Copernicium

Nikolaus_KopernikusRecentelijk schreven we al dat element 112 eindelijk officieel was erkend door de IUPAC, en dat als naam copernicium was voorgesteld, ter ere van Nicolaus Copernicus. De voorgestelde afkorting was “Cp”, maar daarover was men het niet geheel eens: Cp wordt in de organische chemie veel gebruikt voor cyclopentadienyl groepen (C5H5) en dat zou misschien verwarring geven, al valt daarover te twisten gezien het aantal geproduceerde atomen copernicium op één hand te tellen is. Een ander punt van kritiek is dat “Cp” ooit was voorgesteld als afkorting van element 71, destijds casseiopeium genoemd. Tegenwoordig staat element 71 echter bekend als lutetium, kortweg “Lu”. De UIPAC heeft echter als regel dat ooit voorgestelde namen, niet voor andere elementen mogen worden gebruikt, dus er komt een nieuwe afkorting voor copernicium: Cn.

Maar dat terzijde, er is namelijk nóg belangrijker nieuws te melden. Het bestaan van element 114 is namelijk bevestigd. Aangezien dit element (nog) niet erkend is door de IUPAC, heeft het nog de weinig spannende, systematische naam ununquadium en “Uuq” als afkorting. Maar, omdat element 114 via alfa-verval (uitzending van een heliumkern) vervalt in copernicium, is hiermee wel de papa van copernicium gevonden!

Blus een magnesiumbrand

Er bestaan verschillende soorten brandblussers: poederblussers, schuimblussers en koolzuursneeuw blussers. Dat laatste is gewoon een fancy naam voor een blusser waaruit CO2 komt. Je kunt niet zomaar elke brand met elk type brandblusser blussen. Kijk maar eens wat er gebeurt als je brandend magnesium in droogijs (vast CO2, -78.5 ºC) doet:

Verder lezen Blus een magnesiumbrand

Kunst met Scheikunde

Je dacht dat de Scheikundejongens en hun fan(s) vreemd waren omdat ze voor hun lol een paar kristallen groeien? Gelukkig zijn er altijd mensen die het veel gekker maken. Neem de Britse kunstenaar Roger Hiorns. Meneer Hiorns is fan van kopersulfaat. Hij heeft hetzelfde gedaan als wij, maar dan op een iets grotere schaal. Hij heeft eerst een flat waterdicht gemaakt om deze vervolgens vol te gieten met een hete, verzadigde kopersulfaat oplossing. Daarna is het een kwestie van laten afkoelen, wachten en het water weg laten lopen. Het prachtige resultaat zie je hier, en meer info lees je hier en hier. Bekijk vooral ook onderstaande filmpjes!