Welkom Uuq en Uuh!

Het Periodiek Systeem der Elementen is weer uitgebreid. Werd in 2009 element 112 nog toegevoegd — inmiddels bekend onder de naam Copernicium (Cn) — nu zijn elementen 114 en 116 officieel erkend door de International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) en de International Union of Pure and Applied Physics (IUPAP). Op dit moment staan deze elementen nog in het periodiek systeem onder hun systematische benameningen, ununquadium en ununhexium met afkortingen Uuq en Uuh, maar de ontdekkers mogen hun creaties nu een echte naam gaan geven.

Beide elementen zijn voortgekomen uit dezelfde samenwerking tussen een onderzoeksinstelling in Rusland en de VS, het Joint Institute for Nuclear Research in Dubna en het Lawrence Livermore National Laboratory in Californië. Element 114 is gemaakt uit de fusie van calcium (20 protonen) met plutonium (94 protonen), volgens 48Ca + 242Pu → 287Uuq. Voor element 116 gebruikte men eveneens calcium, maar dan samen met curium (96 protonen), volgens 48Ca + 245Cm → 291Uuh.

In onderstaand filmpje legt The Professor van Periodic Videos uit hoe de erkenning van elementen 114 en 116 precies is gegaan, en hoe het zit met de nog ‘ontbrekende’ elementen 113, 115, 117 en 118. Ook geeft hij nog een mooie suggestie voor een naam voor een van de elementen.

Hoe vinden jullie dat de nieuwe elementen genoemd moeten worden?

Lees meer op Sciencebase

Extractie van aardbeien-DNA

Al maanden heb ik het idee om hierover te schrijven, maar nu is dan écht het aardbeien seizoen fatsoenlijk bezig. Vandaag een eenvoudige manier om met DNA te spelen.

DNA vind ik maar merkwaardig spul: vier soorten basisblokjes, in een schijnbaar willekeurige volgorde. Sommige mensen geloven dat alle genetische informatie in DNA gecodeerd zit. Tegenwoordig zijn er een aantal sterke vermoedens dat er meer moleculen invloed hebben op de genetische code, zoals histonen. In één cel wel twee meter lang (als je al het DNA in die cel achter elkaar zou leggen). Zo’n DNA-streng is dan wel maar een miljoenste van een millimeter breed. Zou het nou niet leuk zijn, om wat zuiver DNA te kunnen zien? Met het blote oog?

Vandaag de extractie van DNA uit een aardbei. Waarom een aardbei? Mensen hebben twee kopieën van hun DNA in elke cel. Aardbeien daarentegen hebben er acht. Mensen zijn ‘diploïd’, aardbeien ‘octaploïd.’ Maar goed, genoeg theorie, tijd om vieze handen te krijgen.

Een ingekleurde SEM-afbeelding van een aardbei. © Creative Commons: Annie Cavanagh, Wellcome Image.

Benodigdheden

  • Maatbeker
  • Maatlepels
  • Ethanol (bijvoorbeeld ontsmettingsalcohol, schoonmaakalcohol of spiritus)
  • 1/2 theelepel zout
  • 1/3 kop water
  • 1 theelepel detergent (afwasmiddel of échte zeep)
  • Glas of kleine schaal
  • Theedoek of koffiefilter
  • Trechter
  • Hoog drinkglas
  • 3 aardbeien, zonder kroontje
  • Hersluitbare plastic broodzakjes
  • Reageerbuis of klein glazen potje (bijv. kruidenpotje)
  • Lange satéprikkers

Uitvoering

  1. Koel de alcohol in de diepvries. Die ga je later nodig hebben.
  2. Meng het zout, water en de detergent (afwasmiddel) in een glas of kleine kom. Dit is de ‘extractievloeistof.’
  3. Span de theedoek of het koffiefilter in de trechter en zet de tuit van de trechter in het glas.
  4. Doe de aardbeien in de plastic zakjes en druk de lucht eruit. Zorg ervoor dat er geen lucht meer bij kan komen door ze af te sluiten.
  5. Druk met je vingers de aardbeien stuk tot een papje (twee minuten). Zorg ervoor dat je het zakje niet kapot maakt.
  6. Voeg drie theelepels van de extractievloeistof die je in stap twee maakte, bij de aardbeien in het zakje. Druk alle extra lucht er weer uit en hersluit het zakje. De detergent zorgt ervoor dat de cellen van de aardbeien open gaan en het DNA eruit kan komen. Het zout zorgt ervoor dat het DNA aan elkaar gaat plakken. DNA is een klein beetje negatief geladen, maar daar merk je verder niks van.
  7. Druk weer voor ongeveer een minuut in het aardbeienpapje, zodat alles goed is gemengd.
  8. Schenk het aardbeienmengsel vanuit het zakje, in de trechter (dus in het koffiefilter of in de theedoek). Laat het vocht in het glas druipen zodat er geen vocht meer achter blijft in de trechter.
  9. De theedoek en het het aardbeienprutje heb je niet meer nodig, dus die kun je weg doen. Doe de inhoud van het glas met aardbeienvocht in de reageerbuis (of kleine glazen potje), zodat het ongeveer voor een kwart vol is.
  10. Houd de reageerbuis (of kruidenpotje) schuin en schenk heel langzaam de ijskoude alcohol langs de kant. Als je dit voorzichtig genoeg doet, blijft het bovenop het aardbeienvocht liggen, omdat alcohol een kleinere dichtheid heeft dan water. Het is belangrijk dat de alcohol niet met het aardbeienvocht mengt, omdat het DNA zich tussen de twee vloeistoflagen zal verzamelen. DNA lost niet op in alcohol. Als de alcohol wordt toegevoegd, precipiteert het DNA uit en blijft de rest van het mengsel in oplossing in het water.
  11. Doop een lang satéstokje in de reageerbuis, met de punt tussen de alcohollaag en het aardbijenwater in. Haal het satéstokje weer omhoog. Het witte (heldere) spul dat je nu omhoog trekt is het aardbeien-DNA. Tadaa!

Als je geen zin hebt in al dat geklooi met dingen, of heb je je aardbeien allemaal al opgegeten voordat je aan je experiment kon beginnen, dan kun je ook op de website van de Universiteit van Utah een DNA extractie doen: DNA Extraction Virtual Lab.

Met dank aan dr. Erika Eiser voor de tip, originele recept hier.

Ik ben een klimaatwetenschapper

Het is weer zo’n vrijdag.

Het Australische tv-programma Hungry Beast ergert zich groen en geel aan de hoeveelheid niet-klimaatwetenschappers die wat zeggen over het milieu. “I’m not a climate scientist, but…” is een verknipte drogreden geworden en dat moet maar eens ophouden. Het programma schreef een aantal wetenschappers aan om te stralen in het volgende filmpje:

Wat vinden jullie, bemoeien teveel niet-wetenschappers zich met de discussie? Of zouden juist minder wetenschappers zich met de discussie moeten bemoeien?

Via nrc.nl

De Nacht van Kunst en Wetenschap

Herinneren jullie je de Night of the Nerds nog? Een fantastisch feest voor nerds in het Science Center NEMO in Amsterdam. We hopen nog altijd op een tweede editie, maar voor wie niet langer wil wachten, wordt er in Groningen aanstaande zaterdag (4 juni) de Nacht van Kunst en Wetenschap georganiseerd. Tussen 20.00 en 01.00h wordt de binnenstad omgetoverd tot een festival waarbij bezoekers op een aantal locaties kunnen genieten van lezingen, workshops, tentoonstellingen, muziek en andere vormen van kunst en wetenschap. Bekijk hieronder een promofilmpje.

De thema’s van dit jaar zijn gekozen om te laten zien waar Groningen talent voor heeft: Healthy Ageing, Chemie en Energie. Het programma is opgedeeld in een aantal categorieën, zoals wetenschap, cross-over, muziek, en — heel belangrijk — afterparty’s. Een aantal activiteiten waar ik wel heen zou willen, zijn de mini-lezingen, de nanofoon, het garen spinnen met Teijin’s Twaron en natuurlijk het chemisch koken (zijn dat misschien weer deze?).

Het is de tweede keer dat deze Nacht wordt georganiseerd. De eerste editie was op 13 juni 2009 en trok 15.000 bezoekers. Het festival wordt georganiseerd door de Hanzehogeschool, de Rijksuniversiteit Groningen, de Gemeente Groningen, het UMCG en het Groninger Museum.

Een aantal activiteiten is gratis te bezoeken, maar voor de meeste moet je een toegangskaartje in de vorm van een polsbandje kopen. Het polsbandje kost € 7,50 in de voorverkoop of € 10,- tijdens de nacht zelf en geeft toegang tot alle activiteiten. Er is ook een Facebook-pagina waarop je kunt aangeven of je komt. De Nacht van Kunst en Wetenschap is al aanstaande zaterdag, dus regel snel je kaartjes, want op is op. Als je bent geweest, laat ons dan vooral weten wat je ervan vond.