Ook dit jaar houden de Scheikundejongens een zomerstop. Dat betekent dat we tot woensdag 1 september geen enkele garanties meer geven op uw wekelijkse hoeveelheid ontspannen chemie. We wensen jullie allemaal een zalige zomer toe met veel standaardomstandigheden (25 ºC, 1 atm) en een niet al te hoge partiële waterdampdruk. Lijkt mij lekker.
Maar jullie hoeven ons niet helemaal te missen in de zomer. We hebben een opdracht voor jullie. Wie maakt de leukste promo-poster voor de SJs? Ga los met Photoshop, Illustrator, InDesign, Paint, Skitch of wat je maar wilt. Gebruik, als je wil, de posters die al op de Promo-pagina staan. Resultaten van jullie creativiteit kunnen jullie insturen met het contactformulier. Enige eis is dat jullie resultaat niet groter is dan 5 MB.
Natuurlijk hebben we misschien wel een leuke prijs. Een blokje cadmium ofzo. Of wat koningswater. Bij wijze van goedbedoelde aanmoediging zal ik jullie mijn aller eerste Photoshop ervaring delen. Enjoy.
Dat drank en scheikunde goed samengaan, wist de grondlegger van het Periodiek Systeem der Elementen, Dmitri Mendeleev, ons al te vertellen — alhoewel alcohol drinken op het lab natuurlijk uit den boze is. Toch is drank op het lab wel nuttig, want je blijkt er de meest prachtige plaatjes mee te kunnen maken. En daar hebben de onderzoekers achter BevShots hun werk van gemaakt. Hieronder zie je een voorbeeld van een van hun kunstwerken.
Hoe komt BevShots tot deze prachtige, bijna psychedelische plaatjes? Door veel te experimenteren met drank, natuurlijk. Om te beginnen nemen ze een voorwerpglaasje met daarop een beetje van hun favoriete drankje — bij het plaatje hierboven is dat stout. Dat laten ze vervolgens rustig drogen, oftewel het water en de ethanol verdampen. Hierbij ontstaan kristalletjes van verscheidene stoffen in de drank. Ik gok dat hierbij vooral koolhydraten belangrijk zijn.
Het voorwerpglaasje met het opgedroogde drankje wordt vervolgens bekeken — waarschijnlijk onder een polarisatiemicroscoop — maar hier blijkt BevShots niet al te veel over kwijt te willen. Dat is natuurlijk het geheim van de smid. Het geheim van polarisatiemicroscopie is dat, wanneer een materiaal in verschillende richtingen een verschillende brekingsindex heeft (dubbelbreking), het oplicht. Vaak ontstaan hierbij als gevolg van interferentie, ook nog allerlei kleuren. Als je een zonnebril hebt met polariserende glazen, heb je vast wel eens bij spiegelende autoruiten de kleuren van de regenboog gezien. Dit is hetzelfde effect. Materialen met een gelijke brekingsindex in alle richtingen lichten niet op onder een polarisatiemicroscoop. Polarisatiemicroscopie wordt overigens veel gebruikt voor het bestuderen van mineralen en vloeibare kristallen.
Hieronder zie je nog een aantal van de kunstwerken van BevShots. Klik voor een grotere afbeelding.
De kunstwerken van BevShots zijn te bestellen op hun site in allerlei formaten. Het is dat ik nog lang niet jarig ben, want anders had ik het wel geweten. Voor op je lijstje dus. Proost!
Wereldverbeteraars verenigt u, want ook dit jaar houdt Imagine een wedstrijd voor middelbare scholieren. Vorig jaar schreven we er ook iets over. Die wedstrijd werd toen gewonnen door de Biozak. Een idee om in Guatemala houtkap te reduceren en de levensomstandigheden te verbeteren, door met een vergister gas uit afval te winnen. Met biochemie redt je de wereld.
Dit jaar is er weer een wedstrijd. Zit je op de middelbare school, doe je een NG of NT profiel en begin je vanaf september aan je profielwerkstuk? Imagine heeft een aantal projectvoorstellen waaraan je mee kan doen in groepjes van 2–5 scholieren. Die projecten hebben stuk voor stuk te maken met hoe je Life Science & Technology gebruikt om de bevolking van een ontwikkelingsland te helpen. Zo kun je denken aan brandstof maken voor auto’s met behulp van algen, of nieuwe geneesmiddelen halen uit planten. Je kunt overigens ook deelnemen zonder dat je het businessplan op school als profielwerkstuk inlevert.
Om de benodigde informatie te verzamelen, ga je met een wetenschapper het lab in om proefjes te doen. In de loop van februari moet je profielwerkstuk af zijn. Een jury selecteert op basis van de profielwerkstukken de finalisten. Tijdens de finale presenteer je je plan aan een expertjury, begeleid door een promotiefilmpje. Het groepje met de beste presentatie en het beste verslag wint Imagine en mag op bezoek in het land waar hun project wordt uitgevoerd.
Als scholier vind je hier meer informatie; als docent hier.
Maar wacht, er is meer. Ben je vakspecialist en lijkt dit je leuk? Stichting Imagine Life Sciences zoekt ook nog wetenschappers die hen kunnen steunen en enthousiasme voor hun vak willen uitdragen door middel van het indienen van een projectvoorstel. Als wetenschapper houd je o.a. een practicum voor de leerlingen, waarin ze kennis maken met de in het projectplan voorgestelde technologie. Meer informatie lees je hier.
Ik ben er van overtuigd dat alle soorten wetenschap begrijpelijk uitgelegd kunnen worden. Natuurlijk kan dit ten koste gaan van details omdat die de uitleg alleen maar moeilijker maken. De Scheikundejongens proberen begrijpelijk én netjes te blijven.
Hier een korte en krachtige uitleg over hoe de International Thermonuclear Experimental Reactor (ITER) werkt. Kosten noch inspiratie zijn gespaard gebleven om de lezer een inzicht te geven waar hij de rest van de met zon overgoten dag nog lang over kan napraten. Met geveinsde trots presenteren wij u: Een Wetenschapsmachine.
Afgelopen donderdag zag ik op televisie een aflevering van Nova over een experimenteel vaccin tegen nicotine. Het geneesmiddel, dat NicVAX heet, heeft als doel om te voorkomen dat nicotine in de hersenen komt en daar de gebruikelijke kick geeft. Het idee is dat, als nicotine geen kick meer geeft, het voor een roker vanzelf niet meer interessant wordt om door te roken.
Ik verbaasde mij een beetje: een vaccin tegen nicotine? Wat moet dat betekenen? Is die naam pure marketing, of zit hier echt iets achter?
Het blijkt dat het vaccin het immuunsysteem poogt aan te zetten tot het maken van antilichamen tegen nicotine. Normaal gebeurt dit niet, omdat nicotine daarvoor een te klein molecuul is. Door nu een sterk op nicotine lijkend molecuul aan een stukje eiwit te zetten, gaat het immuunsysteem wél antilichamen maken. Deze antilichamen binden niet alleen aan het vaccin, maar blijkbaar ook aan gewoon nicotine.
Het gevormde complex van antilichaam en nicotine is te groot om de bloed-hersenbarrière te passeren. Het nicotine komt dus niet in de hersenen en de roker krijgt geen kick. Waar de nicotine vandaan komt, maakt dus ook niet uit: sigaretten, nicotinekauwgom of nicotinepleisters zijn allemaal even zinloos.
Interessant aan deze aanpak is dat, wanneer een persoon eenmaal gevaccineerd is, hij of zij geen medicatie meer hoeft te nemen, maar toch ‘beschermd’ blijft: het immuunsysteem produceert in feite het medicijn. De kans dat iemand terugvalt omdat hij of zij geen medicatie meer neemt, lijkt kleiner. Aan de andere kant wordt vaak gezegd dat het probleem van stoppen met roken voornamelijk het veranderen van je gewoontes is, en daar helpt dit vaccin natuurlijk niet bij.
Het vaccin is, zoals eerder gezegd, nog experimenteel, maar wordt al wel getest op mensen. Hou je van experimenteren? Het Maastricht Universitair Medisch Centrum en het Slotervaart ziekenhuis in Amsterdam zoeken nog proefpersonen.
Bekijk de aflevering op hieronder of ga naar Uitzendingemist.nl. Het item over NicVAX begint op 27:00.
